Baza wiedzy

Filmy

Elżbieta Olędzka Koprowska (OKEJ Pracownia) tłumaczy czym są konsultacje społeczne i co nam dają, wskazuje na różne techniki konsultacji oraz podpowiada jak skutecznie informować mieszkańców o konsultacjach.

Krzysztof Mączka (Instytut Socjologii UAM) wskazuje organizatorom konsultacji na co zwrócić uwagę przygotowując procedurę konsultacji, opowiada dlaczego konsultacje czasem się nie udają oraz podpowiada jak uniknąć spolaryzowanych konfliktów w trakcie konsultacji.

Publikacje

Niezbędnik konsultacji społecznych - broszura informacyjna przygotowana w ramach projektu pt. "Aktywni obywatele Metropolii Poznań"

Czym są konsultacje społeczne?

Partycypacja społeczna może przebierać różne formy mniej lub bardziej bezpośredniego wpływu obywateli na sprawy publiczne.

Upraszczając, można spróbować zobrazować ją za pomocą trzech szczebli:

1. Informowanie - to proces jednostronnego komunikowania planów i rozwiązań. Nie zakłada ono modyfikacji prezentowanych pomysłów, ani wiążącej dyskusji.
2. Konsultowanie - jest procesem komunikacji dwustronnej, podczas której opiniowaniu
   podlegają przedstawiane rozwiązania.
3. Współdecydowanie - jest nie tyle zbieraniem opinii, ile partnerską relacją pomiędzy
   stronami służącą wspólnemu wypracowaniu rozwiązań.

Po co nam konsultacje społeczne?

Prowadzenie dobrego dialogu ze społecznością lokalną i włączenie jej w procesy podejmowania
decyzji może mieć różne cele.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich, które określają zarazem korzyści, jakie mogą wynikać z efektywnie prowadzonej komunikacji:

1. Podjęcie otymalnej decyzji
2. Uzyskanie poparcia społeczności
3. Upewnienie się co do kierunków zmian
4. Wzajemne uczenie się
5. Uniknięcie konfliktu
6.  Lepszy wizerunek instytucji
7. Budowa współodpowiedzialności
8. Lepsza komunikacja między interesariuszami
9. Przygotowanie do trudnej decyzji

Kanon konsultacji społecznych

Zasady konsultacji społecznych zostały sformułowane jako punkt wyjścia dla „Kanonu Lokalnych Konsultacji Społecznych”, dokumentu stworzonego w 2012 r. pod patronatem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.

1. DOBRA WIARA - Konsultacje prowadzone są w duchu dialogu obywatelskiego. Strony słuchają się nawzajem, wykazując wolę zrozumienia odmiennych racji.
2. POWSZECHNOŚĆ - Każdy zainteresowany tematem powinien móc dowiedzieć się o konsultacjach i wyrazić w nich swój pogląd. 
3. PRZEJRZYSTOŚĆ - Informacje o celu, regułach, przebiegu i wyniku konsultacji muszą być powszechnie
   dostępne. Jasne musi być, kto reprezentuje jaki pogląd. 
4. RESPONSYWNOŚĆ - Każdemu, kto zgłosi opinię, należy się merytoryczna odpowiedź w rozsądnym terminie, co nie wyklucza odpowiedzi zbiorczych.
5. KOORDYNACJA - Konsultacje powinny mieć gospodarza odpowiedzialnego za konsultacje - tak politycznie, jak organizacyjnie. Powinny one być odpowiednio umocowane w strukturze administracji.
6. PRZEWIDYWALNOŚĆ - Konsultacje powinny być prowadzone od początku procesu legislacyjnego.
   Powinny być prowadzone w zaplanowany sposób i w oparciu o czytelne reguły.
7. POSZANOWANIE INTERESU OGÓLNEGO - Choć poszczególni uczestnicy konsultacji mają prawo przedstawiać swój partykularny interes, to ostateczne decyzje podejmowane w wyniku przeprowadzonych konsultacji powinny reprezentować interes publiczny i dobro ogólne.

Jak zaplanować konsultacje społeczne?

1. Przede wszystkim upewnij się, czy w sprawie, która ma być poddana konsultacjom nie ma już gotowego rozwiązania.
2. Wypisz pytania, które zadasz podczas konsultacji.
3. Określ grupę, która jest najważniejsza dla sprawy podlegającej konsultacjom.
4. Zadbaj, żeby mieszkańcy mieli aktualne informacje o sprawie.
5. Wybierz miejsce, w którym odbędą się konsultacje. Dobierz inne narzędzia.
6. Zaplanuj sposób prowadzenia spotkań. 
7. Zaplanuj harmonogram konsultacji i ogłoś go z wyprzedzeniem, żeby mieszkańcy wiedzieli, jak będzie wyglądał cały proces podejmowania decyzji.

Podstawy prawne:

Przykładowo:

W art. 5a, ust.1 i 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, napisano:

„W wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy.
Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy”.

Prawo nakłada również obowiązek konsultowania kwestii związanych z:

• ochroną środowiska: kwestię tę regulują art.29-43 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
• planowaniem przestrzennym: gdzie sprawy wyłożenia planu do publicznego wglądu i dyskusji publicznej reguluje ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art.11 pkt.10; art.17 pkt.10).

Przepisy te ogólnie opisują, jak uczestnictwo społeczne ma wyglądać, pozostawiając sprawę wyboru konkretnych rozwiązań w rękach samorządów lub innych instytucji publicznych.

Tryby i zasady konsultacji w samorządach Metropolii Poznań

Zestawienie uchwał organów stanowiących samorządów zrzeszonych w ramach Stowarzyszenia Metropolia Poznań, dotyczących kwestii związanych z trybem i sposobami przeprowadzania procedur konsultacji społecznych.

.